انواع گیربکس‌های اتوماتیک در خودروها

راهنمای جامع انواع گیربکس‌های اتوماتیک در خودروها

با پیشرفت فناوری در صنعت خودروسازی، گیربکس‌های اتوماتیک به یکی از اجزای کلیدی خودروهای مدرن تبدیل شده‌اند. این سیستم‌ها با حذف نیاز به تعویض دستی دنده، تجربه رانندگی را راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر کرده‌اند. در این مقاله، به بررسی انواع گیربکس‌های اتوماتیک، نحوه عملکرد، مزایا و معایب هر یک می‌پردازیم.​

تاریخچه‌ای کوتاه از گیربکس‌های اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک اولین‌بار در دهه ۱۹۳۰ میلادی معرفی شد، زمانی که شرکت جنرال موتورز برای اولین‌بار از سیستم "Hydra-Matic" در مدل‌های کادیلاک و اولدزموبیل استفاده کرد. این سیستم که ترکیبی از هیدرولیک و دنده‌های سیاره‌ای بود، انقلابی در رانندگی به وجود آورد و نیاز به تعویض دستی دنده را از بین برد.

در دهه‌های بعد، خودروسازان ژاپنی، آلمانی و کره‌ای نیز وارد میدان شدند و با نوآوری‌هایی در طراحی و تکنولوژی، نسل‌های جدیدی از گیربکس‌های اتوماتیک را عرضه کردند. برندهایی مثل ZF (آلمان)، Aisin (ژاپن)، و Hyundai Powertech  (کره جنوبی) در توسعه انواع جدیدی از گیربکس‌ها مانند CVT، DCT و AMT نقش پررنگی داشتند.

در ایران، تا پیش از دهه ۸۰ شمسی، گیربکس‌های دستی به‌طور گسترده رایج بودند، اما با ورود خودروهایی مانند پژو ۲۰۶ تیپ ۶، مزدا ۳، مگان و بعدها جک و چری، گیربکس‌های اتوماتیک به‌تدریج محبوبیت بیشتری یافتند. امروزه، گیربکس اتوماتیک نه تنها نشانه‌ای از راحتی، بلکه یکی از عوامل اصلی در تصمیم‌گیری هنگام خرید خودرو به‌شمار می‌آید.

انواع گیربکس های اتوماتیک – مزایا و معایب هر کدام

1. گیربکس اتوماتیک سیاره‌ای (AT)

گیربکس‌های اتوماتیک سیاره‌ای یا AT (Automatic Transmission) از رایج‌ترین انواع گیربکس‌های اتوماتیک هستند. در این سیستم، انتقال قدرت از طریق مجموعه‌ای از چرخ‌دنده‌های خورشیدی و سیاره‌ای صورت می‌گیرد.​تک گیربکس+1تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+1

نحوه عملکرد: مبدل گشتاور (Torque Converter) به عنوان واسطه بین موتور و گیربکس عمل کرده و با استفاده از فشار هیدرولیک، دنده‌ها را به‌صورت خودکار تعویض می‌کند.​تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+2تک گیربکس+2تک گیربکس+2

مزایا:

• تعویض نرم و روان دنده‌ها​تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+5تک گیربکس+5تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+5
• دوام و پایداری بالا​
• سهولت در رانندگی، به‌ویژه در ترافیک‌های شهری​تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+5تک گیربکس+5تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+5

معایب:

• مصرف سوخت بیشتر نسبت به گیربکس‌های دستی​تعمیرگاه گیربکس اتوماتیک+4تک گیربکس+4تک گیربکس+4
• هزینه تولید و تعمیر بالاتر​

کاربردها: این نوع گیربکس در بسیاری از خودروهای سواری و شاسی‌بلند مورد استفاده قرار می‌گیرد.​

2. گیربکس متغیر پیوسته (CVT)

گیربکس‌های CVT (Continuously Variable Transmission) با ارائه نسبت دنده‌های بی‌نهایت، امکان حرکت پیوسته و بدون وقفه را فراهم می‌کنند.​

نحوه عملکرد: این سیستم از دو پولی با قطر متغیر و یک تسمه یا زنجیر فلزی تشکیل شده است که با تغییر قطر پولی‌ها، نسبت انتقال قدرت را به‌صورت پیوسته تنظیم می‌کند.​

مزایا:

• افزایش بهره‌وری سوخت​
• تجربه رانندگی نرم و بدون تکان​
• شتاب‌گیری یکنواخت​

معایب:

• احساس ناهماهنگی در شتاب‌گیری برای برخی رانندگان​
• هزینه تعمیر و نگهداری بالا در صورت خرابی​

کاربردها: اغلب در خودروهای هیبریدی و شهری کوچک به‌کار می‌رود.​

3. گیربکس دوکلاچه (DCT)

گیربکس‌های DCT (Dual-Clutch Transmission) ترکیبی از ویژگی‌های گیربکس‌های دستی و اتوماتیک را ارائه می‌دهند و به دلیل سرعت بالای تعویض دنده‌ها، در خودروهای اسپرت محبوب هستند.​

نحوه عملکرد: این سیستم دارای دو کلاچ مجزا برای دنده‌های فرد و زوج است که به‌صورت متناوب عمل کرده و تعویض دنده‌ها را بدون وقفه انجام می‌دهد.​

مزایا:

• تعویض دنده سریع و بدون افت قدرت​
• بهره‌وری سوخت بهتر نسبت به گیربکس‌های AT​
• تجربه رانندگی اسپرت و پویا​

معایب:

• پیچیدگی و هزینه بالای تولید و تعمیر​
• امکان گرم شدن بیش از حد در ترافیک‌های سنگین​

کاربردها: در خودروهای اسپرت و عملکرد بالا مانند پورشه و برخی مدل‌های آئودی و فولکس‌واگن استفاده می‌شود.

4. گیربکس نیمه‌اتوماتیک (AMT)

گیربکس‌های AMT (Automated Manual Transmission) یا نیمه‌اتوماتیک، ساختاری مشابه گیربکس‌های دستی دارند اما فرآیند کلاچ‌گیری و تعویض دنده در آن‌ها به‌صورت خودکار انجام می‌شود.

نحوه عملکرد: این سیستم با استفاده از عملگرهای الکترونیکی و هیدرولیکی، کلاچ و دنده‌ها را کنترل کرده و به راننده امکان تعویض دنده دستی یا خودکار را می‌دهد.​

مزایا:

• هزینه تولید و نگهداری کمتر نسبت به گیربکس‌های AT و DCT​
• بهره‌وری سوخت مناسب​

معایب:

• تعویض دنده‌ها ممکن است کمی کندتر و همراه با تکان باشد​
• تجربه رانندگی کمتر روان نسبت به گیربکس‌های تمام‌اتوماتیک​

کاربردها: در خودروهای اقتصادی و شهری به‌کار می‌رود.

5. گیربکس تیپ‌ترونیک (Tiptronic)

سیستم تیپ‌ترونیک به راننده اجازه می‌دهد تا در صورت تمایل، به‌صورت دستی دنده‌ها را تعویض کند، در حالی که گیربکس به‌صورت خودکار نیز عمل می‌کند.

نحوه عملکرد: این سیستم به راننده امکان می‌دهد با حرکت دادن دسته دنده به حالت دستی، کنترل تعویض دنده‌ها

سازندگان مطرح گیربکس اتوماتیک

شناخت برندهای معتبر تولیدکننده گیربکس، به ما در تحلیل کیفیت، قابلیت تعمیر و تامین قطعات کمک می‌کند. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

هر نوع گیربکس اتوماتیک نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد، و انتخاب آن باید متناسب با سبک رانندگی، نوع خودرو و بودجه انجام شود. اگر قصد دارید خودروی خود را تعمیر یا بررسی کنید، یا به‌دنبال اطلاعات دقیق‌تری درباره نوع گیربکس هستید، تیم ما در Carhospital آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست.